ایمن تیک / مرکز کنترل فنی و ایمنی ساختمان

یکی از نکات بسیار مهم و قابل توجه، طریقه نصب انواع بخاری و تجهیزات گازسوز و به خصوص نصب دودکش ساختمان است. در این مقاله قصد داریم به موضوع نصب دودکش در ساختمان بپردازیم. نصب دودکش از موارد بسیار با اهمیت در ساختمانهاست. دودکش تنها راه ارتباطی وسایل گازسوز با خارج از ساختمانست. نقش اصلی در تهویه و هدایت دود و گازهای سمی حاصل از احتراق مواد سوختنی از محیط تنفس افراد را به فضای آزاد ایفا میکند. چون این مواد سوختنی حاصل از احتراق خطرناک و مسموم کننده میباشند، طراحی و نصب دودکش ساختمان بایستی طبق ضوابط ایمنی و فنی و رعایت اصول ایمنی صورت بگیرد.
وسایل گازسوز برای سوختن به هوا احتیاج دارند و این کار را با نصب دودکش در ساختمان انجام میدهند. چرا که سوختن ناقص گاز باعث ورود گازهای سمی به فضای خانه میگردد و مسمومیت ساکنان و حتی مرگ را به همراه دارد.

خطرات مرگبار نصب دودکش ساختمان

گاز طبیعی و سایر منابع که موجب راحتی و آسایش مردم هستند، در صورت عدم رعایت نکات ایمنی میتوانند موجب خسارات جبران ناپذیری شوند. بهترین روش مقابله با این خطرات، پیشگیری و رعایت نکات ایمنیست.
در فصول سرد سال و با توجه به کاهش ناگهانی هوا افراد از تجهیزات گرمایشی مثل بخاری، شومینه و ... استفاده میکنند. اما در گذشته از حلقه های آتش برای گرم کردن خانه بهره میبردند که کل فضای خانه پر از دود و سقف خانه هم سیاه میشد. این حلقه های آتش در نزدیکی سقف خانه قرار داشتند و با ایجاد یک راه مناسب هوا را به خارج از خانه انتقال میدادند.
نصب صحیح دودکش از این جهت اهمیت دارد که مانع از نشت گاز مونوکسیدکربن که حاصل سوخت ناقص است، میشود. در هر سال مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن تیتر مهم اخباره و انسانهای زیادی جان خود را از دست میدهند. این گاز بی رنگ و بی بوست و به همین دلیل به سادگی قابل تشخیص نیست. اگر این گاز با نصب دودکش ساختمان به بیرون انتقال پیدا نکند، درون محیط خانه انتشار یافته و همه افرادی که در آن محیط اند دچار مسمومیت و به کام مرگ میروند.
اکثر سوختهای فسیلی مثل زغال سنگ، گازوییل، چوب، بنزین، نفت و گاز در هر سیستم حرارتی مانند آبگرمکن، بخاری، شومینه، پکیج، پیک نیک و ... قرار گیرند تولید گاز CO (مونوکسیدکربن) میکنند.

اجزای نصب دودکش ساختمان

مکش: به فشار استاتیکی منفی نسبت به فشار اتمسفر مکش میگویند. مکش مثبت معادل فشار استاتیک منفی میباشد.

محصولات احتراق: گازها و بخارهایی که از تجهیزات دیگ یا مشعل خارج و به وسیله دودکش یا سیستم تخلیه به خارج محیط منتقل میشوند.

دمپر دودکش: دمپر والف یا صفحه ایست که جریان هوا را در کانال دودکش و دیگر مسیرهای عبور هوا تنظیم میکند و یا مانع از عبور آن میشود. تنظیم کردن بصورت خودکار اتفاق میافتد.

کلاهک: محافظ و پوششی هست که در قسمت خروج دود از لوله دودکش در پشت بام در زمان نصب دودکش ساختمان جهت جلوگیری از نفوذ آب باران و برف بکار میرود. انواع کلاهک دودکش شامل: کلاهک دودکش H ، پره ای، طرح چینی، طرح آلمانی، زانویی با زاویه بسته، با پوشش نیم گرد و گردان میباشند.

موارد مهم نصب دودکش

الف- از جمله پارامترهای با اهمیت در نصب دودکش ساختمان میتوان به: نوع مکش، جنس، ارتفاع، قطر و ضخامت دودکش اشاره نمود.
ب- نقطه خروج دودکش پکیجها و دیگها از کف پشت بام تا موانع اطراف حداقل 3 متر فاصله و 1 متر ارتفاع داشته باشد.
پ- کلاهک مناسب ترجیحا H فلزی روی دهانه انتهایی دودکش با مکش طبیعی نصب گردد. در نصب دودکش ساختمان بهتره از کلاهکهای گرد، سیمانی و مشترک استفاده نشود.
ت- دودکشهایی با مکش اجباری احتیاجی به کلاهک ندارند. میتوان از rain cap بهره برد.
ث- نباید از لوله انعطاف پذیر مثل لوله خرطومی یا آکاردئونی برای لوله رابط افقی دودکش مصرف کرد. حداکثر طول لوله رابط 45 سانتیمتر و شیب آن نیز 2 درصد در نظر گرفته بشود.
ج- در نصب دودکش ساختمان زمانی که دمپر در دودکش نصب میگردد حتما به شکل اتوماتیک و با مشعل اینترلاک بشود. یعنی در صورت باز نشدن دمپر مشعل روشن نشود و زمانی که مشعل استارت میخورد دمپر کاملا باز بشود.
چ- دودکش لوازم گازسوز و هواکش فن را از یک لوله یا کانال مشترک تحت هیچ شرایطی عبور ندهید.
ح- نصب دودکش ساختمان به گونه ای انجام پذیرد که بتواند محصولات قابل اشتعال را انتقال دهد.

انواع دودکش ساختمان

دودکشها دارای انواع مختلفی شامل دودکش آکاردئونی، استیل، سیمانی، آهنی (گالوانیزه)، دو جداره و PVC هستند. در ادامه هریک را شرح خواهیم داد.

دودکش آکاردئونی

این دودکش فقط برای انتقال هوا مناسبه و نمیتوان از آن برای وسایل گازسوز بهره گرفت زیرا احتمال نشت در آن زیاده. لوله دودکش آکاردئونی به دلیل انعطاف پذیری خوبی که داراست بسیار مورد توجه مردمه. جنس آن از آلومینیوم و دوام و ضخامت کمی دارد.

دودکش استیل

کاربرد این دودکش برای نصب پکیج شوفاژ میباشد. از ورق آهن با روکش استیل تشکیل شده و بهترین نوع آن استیل خالص با درزبندی است. این مدل دودکش در جاهایی که رطوبت زیاده کارایی دارد.

دودکش آهنی

این دودکش از قدیمی ترین دودکشهاست و آن را از ورق گالوانیزه میسازند. این مدل نسل اول دودکشهاست و در جاهایی که رطوبت کمتره و همچنین برای نصب بخاری یا آبگرمکن کاربردیست.

دودکش سیمانی

این دودکش از جنس سیمان یا آزبسته و از مواد نسوختنی ساخته شده و در برابر حرارت مقاومت بالایی از خود نشان میدهد. بخش پایین دودکش حتما 30 سانتیمتر درون اتصال برود تا درزبندی اتفاق بیوفتد. اتصالات آن نر و ماده هستند.

دودکش دوجداره

کاربرد دودکش دوجداره اینست که مستقیم هوا را از خارج به داخل کشیده و به جای این که اکسیژن هوای داخلی را مصرف کند، احتراق را انجام میدهد و محصولات احتراق را به بیرون هدایت میکند. در فضاهای کوچک خیلی قابل اطمینانه و هم در کیفیت هوای خانه و هم تامین ایمنی ساکنین بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

دودکش PVC

این دودکش برای پکیجهای کندانس مناسبه. در برابر حرارت مقاومتی ندارد ولی گرما هم به آن لطمه ای نمیزند. دمای دود تولیدی از احتراق در این پکیجها بسیار پایین میباشد.

ضوابط و استانداردهای نصب صحیح دودکش : ‌

• نصب دودکش ساختمان بصورت عمود باشد و نباید به هیچ وجه خم گردد.
• ارتفاع دودکش حداقل 4 متر بوده و هیچ مانعی نیز درون آن نباشد.
• لوله دودکش را با بست ببندیم و محکم کنیم.
• قطر دودکش حتما برابر یا بزرگتر از قطر لوله خروجی دستگاه حرارتی در نظر گفته شود.
• مسیر دودکش نباید از سقف کاذب حمام یا فضای داخلی عبور کند.
• انتهای دودکش از سطح پشت بام و دیوارهای جانبی یک متر فاصله داشته باشد.
• اگر در شرایطی هستید که مجبورید از دودکش افقی استفاده کنید، مطابق با قوانین استاندارد عمل نمایید.
• شیب لوله‌های افقی در داخل واحدها باید مثبت (رو به بالا) و ارتفاع قسمتهای عمودی لوله حداقل سه برابر طول افقی آن در نظر گرفته شود.
• برای ساختمان پنج طبقه میتوان دودکش مشترک بکار برد ولی اگر تعداد طبقات بیشتر بود میبایستی دو دودکش طبق مبحث 17 مقررات ملی ساختمان اجرا نمود.
• پس از نصب دودکش ساختمان محل اتصالات دودکش را بصورت دوره ای تحت بررسی قرار دهید و از ثبات و آب بندی آن مطمین شوید. محل اتصالات دودکش لازمست کامل دودبند شوند.
• برای هر وسیله گازسوز یک شیر و شیلنگ قطع و وصل مجزا نصب کنید و متوجه باشید که نشان استاندارد را دارا باشند.
• به منظور نصب دودکش‌ ساختمان، کاربرد قطعات لوله‌های فلزی و سیمانی پیش ساخته سر صاف (لب به لب) ممنوعه و باید نوع فنجانی به کار برد.
• قطعات رابط دودکش را از ورقهای ضد زنگ گالوانیزه و یا استیل انتخاب نمایید.

 روشهای جلوگیری از گازگرفتگی

- پس از نصب دودکش ساختمان، آن را کنترل کرده که راه هوا مسدود نباشد. گاز تولیدی از سوختن ناقص، مسموم کننده و خیلی خطرناکه و باعث گازگرفتگی و مرگ افراد خواهد شد.

- هر سال دودکشها از نظر سالم بودن بررسی و کنترل شوند.

- لوله پلاستیکی که مقاومت ندارد را برای دودکش دیوار داخل و بیرون بکار نبرید.

- در هنگام خرید، اجاره و حتی ساخت منازل وضعیت دودکشهای آن را کنترل نمایید.

- اصلا لوله آکاردئونی را برای خروج محصولات احتراق بکار نبرید.

- هرگز زانوی اضافی در دودکش نصب نکنید زیرا قدرت مکش دودکش را کاهش میدهد.

- قرار دادن انتهای لوله دودکش درون ظرف آب هیچ توجیه علمی نداشته و مساوی با خودکشی است. با این کار گازهای سمی در اتاق منتشر میشوند.

- میزان مکش دریچه دودکش تعبیه شده بر روی دیوار را حتما قبل از نصب دودکش آزمایش کنید. این کار با شعله‌ کبریت امکان پذیره. مکش مناسب زمانیست که شعله‌ کبریت به سمت داخل دریچه کشیده شود.

- لازمست برای تهویه هوا یک پنجره یا دریچه کولر را باز بگذارید.

- بخاریهایی که نشان استاندارد دارند را بخرید.

- دقت کنید شعله بخاری به رنگ آبی باشد، اگر دیدید که به رنگ زرد یا نارنجی بود ناشی از یک مشکلست.

- جهت نصب درست دودکش بخاری گازی، اول از باز بودن مسیر مطمئن شوید. با انجام یک روش ساده میتوانید از باز بودن لوله دودکش مطمئن شوید. یک بطری کوچک را بردارید و به یک طناب ببندید سپس بطری را از دودکش پشت بام به درون دودکش بیندازید. اگر توانستید آن را در محل نصب ببینید یعنی لوله دودکش کاملا بازه. برای جلوگیری از حادثه هر چند وقت یک بار مسیر را کنترل نمایید.

- هر وسیله درون سوز مانند بخاری، آب گرم کن، پکیج، شومینه و غیره با دودکش مناسب و لوله رابط مجزا و مستقل نصب شود.

در صورت نیاز به راهنمایی بیشتر با کارشناسان ایمن تیک تماس بگیرید.