ایمن تیک / مرکز کنترل فنی و ایمنی ساختمان

دستگاه نشت یاب گاز به ابزاری که وجود گاز را در هر محدوده از منزل یا منطقه ای خاص تشخیص میدهد، گفته میشود. این دستگاه همچنین برای آشکارسازی گازهای مضر، قابل اشتعال و سمی مثل دی اکسید کربن که خطرناک هستند به کار میرود. در حقیقت دستگاه نشت یاب گاز به عنوان سیستمی که در مقابل نشتیهای ناخواسته واکنش نشان می دهد شناخته میگردد. تشخیص گاز بسیار مهمه و دستگاه دارای سنسوری هست که نوع گاز و مقدار گاز را شناسایی کرده و به وسیله آلارمی هشدار میدهد. دستگاه نشت یاب گاز به دو نوع نشت یاب گاز آنلاین که قابلیت نصب و نشت یاب گاز پرتابل که قابلیت حمل دارند، تقسیم میشوند. این سیستمها در مواجهه با شرایط جوی مختلف بسیار مقاوم هستند.
لازم بذکرست نشت گاز را در زمان طوفان، باد، بارندگی و روی سطوح پوشیده از برف، یخ و آب نمیتوان تشخیص داد و نتیجه نشت یابی درستی گرفت. به دلیل سنسورهایی که در دستگاه نشت یاب موجوده دقیقا لحظه وقوع نشت را به ما هشدار میدهد. از این سیستم در صنایع پتروشیمی، نفت و گاز استفاده میگردد. نشت گازهای سمی برای کارکنان این صنایع بسیار خطرناک بوده و متحمل خسارات جبران ناپذیری میشوند. بهتره در مناطقی که احتمال نشتی گاز هست از دتکتور گاز استفاده گردد.

مزایای دستگاه نشت یاب گاز

گاز چون ماده ایست که دیده نمیشود پس نشت آن هم قابل رویت نیست. در نتیجه ما به ابزاری نیاز داریم که بتواند نشت گاز را تشخیص دهد و نقطه دقیق نشت گاز را از منبع آن پیدا کند. دستگاه نشت یاب گاز در واقع یک سیستم آلارم است که به افراد و یا مسئولین تاسیسات هشدار داده که گاز را کنترل یا قطع کنند. از این رو این دستگاه به عنوان یک هشدار دهنده اقدام کرده و وجود هر گونه گاز سمی و مستعد اشتعال را اعلام مینماید. این دستگاه صرفا جهت تشخیص سوراخ بودن، خرابی و یا شکستگی لوله و اتصالات گاز نیست. نشت گاز میتواند در هنگام استفاده از کلیه محصولات گازسوز رخ بدهد.

عملکرد دستگاه نشت یاب گاز

در دستگاه نشت یاب گاز به دلیل سنسورهای حساسی که دارد عمل نشت یابی گاز انجام میگیرد. این دستگاه دارای یک سیستم هوشمند داخلی میباشد که به عنوان گیرنده و فرستنده امواج اقدام میکند. این دستگاه درون یک محفظه که به شکل کپسوله قرار میگیرد. برای تعیین نقطه دقیق نشتی باید این کپسول را بر روی جای مورد نظر حرکت دهیم. از طریق امواجی که به داخل محل فرستاده میشود نشت گاز توسط سلولهای پردازنده، پردازش و مکان آن مشخص میگردد. دستگاه نشت یاب گاز بر اساس امواج رادیویی عمل نموده تا محل دقیق نشتی گاز و ترکیدگی لوله های گاز را تعیین کند.

کاربرد دستگاه نشت یاب گاز

نشت یاب گاز کاربردهای مختلفی دارد. در کارخانه های صنعتی و کاغذسازی، تاسیسات فوم سازی و تصفیه آب، پالایشگاهها، صنایع فضایی و کشتی سازی استفاده میشود. همچنین در تولیدات دارویی، هواسازها و تجهیزات هواپیمایی کاربرد دارد. نوع آلتراسونیک دستگاه نشت یاب گاز جهت چک و بررسی آب بندی تجهیزات گازسوز و عدم نشتی در آنها مصرف میشود. انواع دیگر آن با توجه به نوع سنسوری که دارند جهت حس گازهای برودتی، شهری و تشخیص نشتی گاز یخچال و تجهیزات سرمازا به کار میروند.
کلیه اماکن صنعتی که با کوره احتراق کار میکنند، مراکز پرورش گل و گیاه و قارچ و تجهیزات دیگر از جمله دستگاه کنترل کیفیت هوا و آلاینده های گازی همه به نشت یاب گاز محتاج اند. در واقع به بیانی راحت تر و ساده تر هر مکانی که احتمال تولید یا نشت گاز در آن وجود دارد نیاز به یک دستگاه نشت یاب گاز هست. چراکه ایمنی و امنیت سلامت افراد و کارکنان به شدت مهم میباشد.

بررسی نشت گاز در خانه

در بسیاری از مواقع شما با استشمام و از طریق حس بویایی خود متوجه نشت و بوی گاز میشوید. اگر به مکان دقیق نشت گاز اطمینان ندارید بهتره وسایل گازسوز خود را خاموش نمایید، پنجره های خانه را باز و افراد را بلافاصله از محل دور کنید. با اقدامات زیر میتوانید از نشتی گاز جلوگیری کنید.

الف- ابتدا به صدای سوت یا صدای نشتی گاز گوش بدید. یک دقیقه هیچ کاری انجام ندهید و فقط به آنچه میشنوید متمرکز شوید. اگر متوجه شدید که صدای گاز از کجا میباشد سریع آن را متوقف نمایید. البته گاز در یک فضای محدود حرکت نمیکند، بنابراین فقط به صدا اعتماد نکنید.

ب- از دستگاه نشت یاب گاز کمک بگیرید. بهترین و سریع ترین راه که میتوانید نشتی گاز را تشخیص دهید بهره گیری از این دستگاه میباشد.

ج- آزمایش آب صابون را انجام دهید. به این طریق که یک قاشق چایخوری از یک محلول شستشوی غلیظ را با یک فنجان آب مخلوط نمایید. سپس به محلی که مشکوک به نشت گاز در آن هستید بریزید، اگر حبابهایی را مشاهده کردید که از گاز فرار میکنند نشت گاز در آن نقطه صورت پذیرفته.

علائم نشت گاز

1- استشمام بویی مثل گوگرد در فضا

2- خشک شدن و پژمردگی گیاهان به دلیل از بین رفتن اکسیژن در محیط

3- شنیدن صدای سوت بسیار خفیف

4- دیدن حباب و مشاهده گرد و غبار در آب راکد

انواع سیستمهای نشت یاب گاز:

سیستمهای نشت یابی گاز بسیار متنوع اند. در واقع هر کدام توسط سنسوری که دارند سعی در یافتن نشتی گاز دارند. امروزه تشخیص گازهای خطرناک و کشنده بسیار مهم شده، به همین علت بوسیله دستگاه نشت یاب گاز میتوان از نشتی گاز در محدوده ای خاص باخبر شد. این سیستمها شامل سنسورهای گاز قابل احتراق، مادون قرمز و ... هستند و مدلهای جدیدتر این سیستمها شامل دوربینهای ترموگرافی و عملکرد ترمو ویژن میباشند.
آنالایزر گاز دستگاهیست که گازهای احتراقی در محدوده انفجار البته با غلظتهای کمتر را تشخیص میدهد. این دستگاه دارای فيلامنت كاتاليستی از جنس پلاتين است كه در غلظتهای زير محدوده انفجار امكان تركيب گاز و اكسيژن را ممکن میکند. همچنین نسبت به ميزان غلظت گاز، دمای فيلامنت تغيير کرده و این تغییر دما به شکل تغيير مقاومت در يک مدار الکترونیکی رخ می دهد. سپس در ادامه تغییرات جريان نهایی به شکل علایم آنالوگ يا ديجيتال بر روی صفحه نمایشگر و علائم صوتی به کاربر انتقال مییابد.

تفاوت بین دستگاه نشت یاب گاز و دستگاه آنالایزر گاز

دستگاه نشت یاب گاز یا دتکتور گاز سیستمی است که وجود گاز را در هر مکان به سرعت شناسایی میکند. اغلب به عنوان یک سیستم ایمنی در مقابل نشتیهای ناخواسته عمل میکند. در واقع گازهای مستعد اشتعال و سمی را سریعا مشخص مینماید. اما دستگاه آنالایزر گاز برای تشخیص، آشکار سازی و نمایش میزان گازهای آلاینده و گازهای قابل اشتعال بکار میرود. این دستگاه برای آشکار سازی نشتی گاز از مخازن یا محفظه ها مانند گازهای CO و CO2 بکار می رود. معمولا آنالایزرهای گاز قابلیت اتصال به کامپیوتر و انجام آنالیزهای مختلف را دارا میباشند و در برخی مدلها دارای سنسور اختلاف فشار نیز هستند.

خطرات نشت گاز

مواد مایع یا جامد در اثر دریافت حرارت زیاد گازهای سمی تولید می کنند که این گازها محیط اطراف را خطرناک خواهند کرد. جالبه بدانید که این گازها شبیه هوای تنفسی عمل میکنند و از اتمسفر جدا نمیشوند. مسمومیتی که توسط این گازها اتفاق میافتد باعث آسیب به سیستم عصبی و تنفسی شده و در صورت عدم درمان حتی باعث مرگ میگردد. گازهای سمی چون از طریق تنفس و استنشاق وارد بدن میشوند به راحتی به جریان خون ورود میکنند. در نتیجه با سرعت به دستگاه عصبی رسیده و اثرات نامطلوبی بر جای میگذارند. از سمی ترین گازها میتوان به اکسیدهای نیتروژن، هیدروکربن ها، اکسیدکننده ها، اکسیدهای کربن و سولفور اشاره نمود. چون باید برای کشف این گازها از روشهای خاصی بهره گرفت از دستگاه آنالایزر گاز کمک میگیرند.

هشدارهای ایمنی در ارتباط با نشتی گاز

الف- وسایل گازسوز که با لوله ثابت به شبکه لوله کشی گاز ساختمان متصل اند را جابجا نکنید.
ب- هنگامیکه برای مدت طولانی تجهیزات گازسوز خود را روشن نمیکنید بایستی شیر مصرف آنها را ببندید.
پ- خرابی جزئی تجهیزات گازسوز خانه را جدی بگیرید و در صورتیکه مشکل داشتن لازمست آنها را رفع کنید.
ت- برای تعمیر وسایل گازسوز منزلتان حتما از افراد متخصص و ماهر کمک بگیرید.
ث- برای اتصال تجهیزات گازسوز به شبکه لوله کشی باید از شلنگهای لاستیکی محکم و استاندارد بهره بگیرید.
ج- حداکثر طول شلنگ گاز نباید بیشتر از 1/5 متر باشد.
چ- شلنگ گاز را به هیچ وجه در معرض حرارت و شعله اجاق گاز قرار ندهید.
ح- از اتصال چند وسیله گازسوز به یک شیر مصرف جدا بپرهیزید.
خ- لوله و اتصالات شبکه گاز خانه را هر چند وقت یکبار بازدید نموده تا از سالم بودن آن مطمئن شوید.
د- در زمان تخریب منزل و یا بازسازی آن لازمست اداره گاز منطقه سکونتتان را در جریان بگذارید.
ذ- آبگرمکن منزلتان را هر سال چک کنید زیرا احتمال نشتی گاز در آن هست. همچنین توجه داشته باشید مصرف اکسیژن آبگرمکن دیواری بسیار بالاست.
ر- اگر قصد اضافه کردن شبکه لوله کشی گاز و تغییر در لوله کشی داخلی را دارید حتما باید با اداره گاز منطقه سکونتتان هماهنگ باشید.
ز- دقت نمایید دودکش تجهیزات گازسوز در محل عبور از شیشه پنجره ها نباید به شکل مستقیم با شیشه در تماس باشد.
و- تجهیزات گازسوز فاقد ترموکوپل را بکار نگیرید.
ی- از نصب لوله دودکش تجهیزات گازسوز بطور افقی بپرهیزید زیرا گازهای حاصل از احتراق در این حالت خارج نمیشوند.

در این مطالب سعی بر آن شد که توضیحاتی مختصر جهت آشنایی شما با دستگاه نشت یاب گاز ارائه گردد.

در صورت نیاز به مشاوره با کارشناسان ایمن تیک تماس بگیرید.